Analizując ruch na moim blogu widać, że wśród najpopularniejszych wpisów zdecydowanie znajdują się te dotyczące spółek cywilnych. Nic dziwnego – jest to forma prowadzenia działalności wciąż zyskująca w Polsce na popularności, głównie z uwagi na niskie koszty z tym związane. Przez wiele osób uznawana jest za najprostszą do prowadzenia, jednak niesie ona za sobą również cały szereg ryzyk. Już na tym etapie warto zauważyć, że w branżach, w których ryzyko niepowodzenia działalności gospodarczej jest spore, nie jest to najlepszy wybór. W takiej sytuacji bezpieczniej skorzystać ze spółki kapitałowej. Jednak nie oznacza to, że spółka cywilna nie ma swoich zalet przekonujących liczną rzesze przedsiębiorców do prowadzenia tego rodzaju działalności.
Dziś, inspirując się problemem, z którym borykał się ostatnio jeden z moich Klientów, postanowiłam przybliżyć Wam kwestie związane z odpowiedzialnością spółki cywilnej za jej zobowiązania. Od kogo możemy dochodzić swoich wierzytelności i czego jako wspólnik takiej spółki powinniście się obawiać? Zapraszam do lektury.
Pierwszy problem ze spółką cywilną w kontekście jej sytuacji, jaki kontrahenci napotykają chcąc sprawdzić jej status przed podpisaniem umowy polega na tym, że spółka taka nie podlega rejestracji ani w CEiDG ani w KRS. Możecie za to (i powinniście) przed podpisaniem umowy sprawdzić w rejestrze jej wspólników – znajdziecie ich w bazie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). To tam ustalicie czy prowadzą oni działalność, od kiedy, czy była ona lub jest zawieszona. Rekomenduję także dokonać sprawdzenia takiego kontrahenta w bazie REGON – spółka cywilna otrzymuje odrębny od swoich wspólników numer NIP oraz REGON.
Co ważne, brak osobowości prawnej (z pewnymi wyjątkami nieistotnymi z punktu widzenia wierzyciela) oznacza, że spółka cywilna nie tylko jako taka nie może np. występować przed sądem, ale także nie może posiadać majątku. To wspólnicy jako przedsiębiorcy podpisują umowy, mogą pozwać w imieniu spółki cywilnej bądź być stroną pozwaną a także są współwłaścicielami majątku, który spółka cywilna wypracowała lub który został do niej wniesiony. Wspólnik nie może jednak takim udziałem w powstałym majątku wspólnym rozporządzać – kodeks cywilny wprowadza w tym przedmiocie liczne ograniczenia i reguluje także kwestię rozliczeń z występującym ze spółki cywilnej wspólnikiem.
Główne ryzyko związane z prowadzeniem działalności w tej formie, podobnie jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, polega na tym, że wspólnicy za zobowiązania spółki cywilnej odpowiadają całym swoim majątkiem, również tym osobistym. Co ważne, odpowiedzialność ta nie jest w żaden sposób ograniczona, a wspólnicy odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może dochodzić swojej należności od jednego, części albo wszystkich wspólników według swojego wyboru. Nie ma tutaj także znaczenia w jaki sposób powstało dane zobowiązanie i w wyniku działania którego ze wspólników ono powstało. Ciekawym zagadnieniem tutaj jest sytuacja, gdy wspólnik pozostaje w związku małżeńskim i posiada majątek wspólny ze swoją żoną/mężem – ale to historia na zupełnie inny wpis, który wkrótce pojawi się na blogu.
Zapewne mogliście słyszeć o możliwości ograniczenia bądź nawet wyłączenia udziału wspólnika spółki cywilnej w stratach. Owszem, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w umowie spółki można inaczej niż ustawowo ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Musicie jednak pamiętać, że brak udziału w stratach NIE OZNACZA braku odpowiedzialności za zobowiązania spółki cywilnej przez takiego wspólnika względem wierzycieli. Również wystąpienie ze spółki nie powoduje, że wspólnik chroni się przed odpowiedzialnością za zobowiązania, które powstały przed tym zanim wystąpił ze spółki cywilnej!
Jeśli zaś to Wy prowadzicie spółkę cywilną i wierzyciel zaspokoił swoje roszczenie wyłącznie z Waszego majątku, możecie dochodzić na zasadzie tzw. regresu zwrotu części tej należności od pozostałych wspólników.
Jak widzicie, odpowiedzialność za zobowiązania w przypadku spółki cywilnej jest dość rozbudowanym zagadnieniem. Jeśli chcecie pozwać swojego kontrahenta, który jest taką spółką pamiętajcie przede wszystkim, że w pozwie musicie wskazać dane wspólników, nie zaś spółki.