Zwolnienie z pracy to wyjątkowo nieprzyjemna sytuacja życiowa, zwłaszcza, gdy nie daliśmy pracodawcy powodu, aby zakończył łączący nas z nim stosunek prawny. Warto jednak wiedzieć jakie prawa nam przysługują w związku z tym, czyli czego możemy oczekiwać od pracodawcy. Poniżej przedstawię 6 rzeczy, które powinniście wiedzieć, kiedy doszło do zwolnienia was z pracy.
1. Masz prawo odwołać się od rozwiązania umowy.
Kodeks pracy przewiduje możliwość odwołania się od decyzji pracodawcy o rozwiązaniu z nami umowy o pracę. Trzeba jednak wiedzieć, że przepisy prawa przewidują dość krótkie, bo zaledwie kilku bądź kilkonastodniowe terminy aby zareagować na zaistniałą sytuację.
I tak oto, jeśli chcecie dochodzić swoich praw na drodze sądowej musicie to zrobić:
A) jeśli chcecie wnieść odwołanie do sądu pracy od wypowiedzenia umowy o pracę musicie to zrobić w ciągu 7 dni od daty doręczenia wam wypowiedzenia;
B) jeśli chcecie wnieść odwołanie i żądać przywrócenia was do pracy lub odszkodowania jeśli zwolniono was bez wypowiedzenia lub wasza umowa o pracę wygasła – wówczas macie na to 14 dni od daty doręczenia wam pisma zawiadamiającego o rozwiązaniu umowy o pracę lub od dnia wygaśnięcia waszej umowy;
C) jeśli chcecie żądać nawiązania umowy o pracę, jeśli odmówiono wam przyjęcia do pracy – wówczas macie na to 14 dni od daty doręczenia wam zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
Jeśli zdarzyło wam się „przegapić” wskazany ustawowo termin, wówczas warto wiedzieć, że istnieje w pewnych sytuacjach możliwość jego przywrócenia przez sąd. W takim wypadku należy skonsultować się z profesjonalistą, który pomoże podjąć odpowiednie działania.
2. Odprawa pieniężna.
W pewnych sytuacjach, jeśli zostaliście zwolnieni przez pracodawcę, który zatrudnia powyżej 20 pracowników, z przyczyn leżących wyłącznie po jego stronie np. zwolniono was w ramach tzw. zwolnień grupowych albo np. wasze indywidualne stanowisko uległo likwidacji, macie prawo do otrzymania odprawy pieniężnej. Wysokość tej odprawy zależy od waszego wynagrodzenia oraz od stażu pracy u tego pracodawcy.
Jeśli pracowaliście u danego pracodawcy krócej niż 2 lata – możecie otrzymać odprawę w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Jeśli pracowaliście u danego pracodawcy od 2 do 8 lat – możecie otrzymać odprawę w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia.
Jeśli pracowaliście u niego ponad 8 lat – możecie otrzymać odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Przepisy ograniczają jednak maksymalną wysokość odprawy do kwoty stanowiącej 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. W roku 2016 była to kwota 27 750,00 zł.
3. Zwolnienie na poszukiwanie pracy.
Jeśli pracodawca rozwiązał z wami umowę o pracę za wypowiedzeniem, wówczas ma obowiązek dać wam czas na znalezienie nowej pracy, jeśli wasz okres wypowiedzenia wynosi co najmniej 2 tygodnie. Za te dni należy wam się pełne wynagrodzenie.
Masz więc prawo do wolnych 2 dni roboczych w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia i do 3 dni roboczych – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, nawet jeśli zostało ono skrócone w przypadku upadłości czy likwidacji pracodawcy.
4. Masz prawo do udzielenia ci zaległego urlopu lub wypłaty ekwiwalentu (kwoty pieniężnej) za ten okres.
Jeśli w momencie rozwiązania z wami umowy o pracę macie jeszcze jakieś dni zaległego urlopu wypoczynkowego, pracodawca musi się z wami z nich „rozliczyć” do dnia ustania stosunku pracy. Oznacza to, że albo musi wam udzielić tego urlopu w okresie wypowiedzenia albo wypłacić wam świadczenie pieniężne. Oczywiście zasadą przyjętą przez kodeks pracy jest to, że powinniście móc odebrać dni urlopu „w naturze”. Jednak w pewnych sytuacjach, gdy nie istnieje taka możliwość (z różnych przyczyn) dochodzi do powstania roszczenia o wypłatę ekwiwalentu. To pracodawca ostatecznie decyduje którą z przedstawionych opcji wybiera.
5. Masz prawo do żądania niezwłocznego wystawienia ci świadectwa pracy.
Bardzo ważne przy podejmowaniu nowej pracy jest posiadanie świadectwa pracy od poprzedniego pracodawcy. Pracodawca ma obowiązek niezwłocznie wystawić takie świadectwo. Jeśli nie wywiązuje się z tego obowiązku popełnia wykroczenie, za które może otrzymać grzywnę w wysokości od 1000,00 do 30 000,00 zł. Jeśli pracodawca wystawi błędne świadectwo pracy, mamy prawo do żądania jego sprostowania, a w przypadku nieuwzględnienia naszego żądania i odmowy sprostowania – wystąpienia do sądu pracy. Należy jednak wiedzieć, że i tutaj terminy są bardzo krótkie – na każde z powyższych działań mamy po 7 dni.
6. Nie zdradzaj tajemnic przedsiębiorstwa byłego pracodawcy.
W momencie zwolnienia z pracy może powstać pokusa zaszkodzenia byłemu pracodawcy. Wielu osobom zdaje się, że jeśli nie mieli podpisanej w poprzedniej pracy umowy o zakazie konkurencji, właściwie bez ograniczeń mogą w nowej pracy wykorzystywać tajemnice przedsiębiorstwa byłego pracodawcy, które poznali w toku współpracy z nim. Należy jednak wiedzieć, że taki były pracownik, na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez 3 lata od daty zakończenia stosunku pracy ma zakaz podejmowania działań, które polegają na przekazaniu, ujawnieniu lub wykorzystaniu cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabyciu od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Umowa z pracodawcą może inaczej określić te kwestie, w międzyczasie może też ustać tzw. stan tajemnicy. Jeśli nie będziemy przestrzegać tego zakazu, grożą nam konsekwencje cywilne, czyli konieczność zapłaty odszkodowania a nawet konsekwencje karne (grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 – jeśli wbrew ciążącemu na nas obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnimy innej osobie lub wykorzystamy we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy).
Przedstawione przeze mnie zagadnienia to jedynie mój subiektywny katalog ważnych informacji, które powinniście znać w przypadku zwolnienia z pracy. W każdym przypadku, gdy uważacie, że pracodawca postąpił w stosunku do was niewłaściwie rozwiązując z wami stosunek pracy czy też przyczyna wskazana przez pracodawcę w wypowiedzeniu jest fałszywa, zawsze warto skonsultować się z profesjonalistą. Może on podpowiedzieć szczegółowe dalsze kroki oraz pomóc ewentualnie odwrócić skutki decyzji pracodawcy.