Tag: umowa dowodowa

W codziennej działalności gospodarczej zmiany to coś, z czym każdy przedsiębiorca musi się mierzyć. I od klientów wiem, ze największy popłoch zazwyczaj budzą zmiany w prawie. Już jutro, 7 listopada, w życie wchodzą masywne zmiany w całym szeregu kluczowych dla polskiego porządku prawnego aktów prawnych, w tym przede wszystkim kodeksie postępowania cywilnego. Poza całym szeregiem nowych zasad postępowania przed sądem, które dotkną każdego prowadzącego spór przed sądem jest cały szereg zmian odnoszących się wyłącznie do przedsiębiorców. Dla każdego z Was to więc bardzo ważna nowelizacja. Dlaczego i co każdy prowadzący działalność MUSI koniecznie o niej wiedzieć? Zapraszam do lektury.

Przede wszystkim do polskiego procesu cywilnego wraca postępowanie gospodarcze, które funkcjonowało nieprzerwanie w kodeksie postępowania cywilnego od 1 października 1989 roku do 3 maja 2012 roku. Jest to postępowanie szczególne, w stosunku do postępowania ogólnego, które charakteryzuje się całym szeregiem odstępstw i różnic. Przed przejściem do dalszych uwag zaznaczę, że warto przede wszystkim wiedzieć, że osobie, która nie jest przedsiębiorcą oraz osobie fizycznej będącej przedsiębiorcą (czyli prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą) przysługuje prawo do złożenia wniosku o rozpoznanie przez sąd sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym. Termin na ten wniosek, jeśli nie macie pełnomocnika, to TYDZIEŃ od daty doręczenia Wam pouczeń z Sądu w trybie art. 458⁴ k.p.c. Jeśli macie pełnomocnika, obowiązuje go inny termin – wniosek musi być złożony w pozwie lub pierwszym piśmie procesowym.

Postępowanie gospodarcze z założenia ma być szybsze, a tym samym bardziej wymagające dla stron poprzez ograniczenie instytucji, które przyczyniają się do wydłużenia postępowań ogólnych. Wyraża się to w:

• wyłączeniu stosowania niektórych instytucji procesowych np. powództwa wzajemnego
• wprowadzeniem wiążących sąd terminów do podjęcia czynności w sprawie,
• ograniczeniami czasowymi w powoływaniu twierdzeń i dowodów,
• wprowadzeniem sankcji związanej z uchylaniem się od rozwiązania sporu poza sądem,
• nadaniem wyrokowi waloru tytułu zabezpieczenia.

Znowelizowany kodeks wprowadził definicję tego co jest a co nie jest sprawą gospodarczą. I tak sprawami gospodarczymi NIE SĄ:

1. sprawy o podział majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej ustaniu
2. sprawy o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą, chyba że wierzytelność ta powstała ze stosunku prawnego w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie jego strony.

Sprawami gospodarczymi zaś SĄ:

1. sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej
2. sprawy określone powyżej, choćby którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej
3. sprawy ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291–300 i art. 479–490 kodeksu spółek handlowych;
4. sprawy przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku
5. sprawy z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych (UWAGA! bez względu na to czy dotyczą stosunków prawnych łączących przedsiębiorców czy też osób fizycznych i przedsiębiorców – postępowanie gospodarcze może więc spotkać Was także w zakresie, w którym zlecicie roboty budowlane zupełnie jako nie-przedsiębiorcy!)
6. sprawy z umów leasingu (bez względu na to czy dotyczą stosunków prawnych łączących przedsiębiorców – a więc postępowanie gospodarcze będzie Was dotyczyło także, gdy spór dotknie umowy leasingu, którą zawrzecie jako nie-przedsiębiorca!)
7. sprawy przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej (bez względu na to czy dotyczą stosunków prawnych łączących przedsiębiorców)
8. sprawy między organami przedsiębiorstwa państwowego
9. sprawy między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór
10. sprawy z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego
11. sprawy o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem
12. sprawy o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.

Jak widzicie więc postępowanie gospodarcze potencjalnie może dotyczyć różnych sfer waszej codziennej działalności – zarówno prowadzonej przez Was działalności gospodarczej jak i pewnych sfer, kiedy działacie jako nie-przedsiębiorca, zupełnie „prywatnie”. Tym bardziej warto więc zwracać uwagę na pewne ważne aspekty tych spraw.

Ciekawym novum jeśli chodzi o wymogi pism procesowych, niezależnie od tego czy jesteście po stronie powodowej czy pozwanej w sprawie gospodarczej jest obowiązek podania adresu e-mail bądź złożenia oświadczenia o braku posiadania takiego adresu. Jest to bardzo ciekawy pomysł na usprawnienie komunikacji Sądu ze stronami. Co ważne, brak podania tych danych bądź złożenia oświadczenia uważa się za brak formalny pisma!

Postępowanie gospodarcze ma również cały szereg innych odrębnych rozwiązań niż postępowanie ogólne np. wyłączone jest w nich powództwo wzajemne. W nowych przepisach został również określony termin na rozstrzygnięcie sprawy w danej instancji. Przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by rozstrzygnięcie w sprawie zapadło nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew. Jeżeli odpowiedź ta była dotknięta brakami, termin ten biegnie od dnia usunięcia tych braków, a jeżeli jej nie złożono – od dnia upływu terminu do jej złożenia. Brzmi nieźle? Cóż, ma pewne obawy w tym zakresie. Z jednej strony biorąc pod uwagę obłożenie Sądów sprawami mało realne wydaje się przestrzeganie tych terminów. Z drugiej zaś strony obawiam się

Bardzo ważną kwestią w nowym postępowaniu gospodarczym są regulacje dotyczące postępowania dowodowego. Kluczowym jest to, że powód zobowiązany jest do tego, aby wszystkie twierdzenia i dowody powołać w pozwie, a pozwany w odpowiedzi na pozew. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy strona działa bez pełnomocnika profesjonalnego – wówczas ten termin ulega przedłużeniu do TYGODNIA od daty doręczenia pouczenia z art. 458⁴ k.p.c. Przewodniczący może określić też inny termin na powołanie przez stronę twierdzeń i dowodów.

Istotną regulacją jest również swoisty obowiązek podjęcia ugodowego rozwiązania sporu przed trafieniem sprawy do Sądu. O ile w postępowaniu ogólnym nie istnieje konkretna sankcja za odmowę podjęcia próby zawarcia ugody, w postępowaniu gospodarczym Sąd może, niezależnie od wyniku sprawy (a więc także, gdy WYGRACIE SPRAWĘ w całości) obciążyć kosztami procesu w całości lub części stronę, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.

Musicie także wiedzieć, że wyrok wydany przez Sąd I instancji w postępowaniu gospodarczym,e z chwilą gdy zapadnie. stanowi tytuł zabezpieczenia – wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności.

I na koniec, last but not least, najistotniejszą dla każdego przedsiębiorcy zmianą, która wchodzi w życie wraz z postępowaniem gospodarczym jest kwestia prowadzenia postępowania dowodowego w tych sprawach. Przede wszystkim, dowód z dokumentu ma zdecydowane pierwszeństwo przed dowodem z zeznań świadków. Oznacza to, że świadków z założenia Sąd będzie przesłuchiwał tylko wtedy, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dodatkowo, co bardzo ważne, według nowych przepisów czynność strony, w szczególności oświadczenie woli albo wiedzy, z którą prawo łączy nabycie, utrat lub zmianę uprawnienia strony w zakresie danego stosunku prawnego, może być wykazana tylko dokumentem(!), chyba, że strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku zawarcia umowy ustnej strona może mieć wielkie problemy dowodowe w przypadku gdy sprawa trafi do Sądu.

Kolejnym istotnym novum nowelizacji jest tzw. umowa dowodowa. Na jej podstawie strony mogą się umówić o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Co to oznacza w praktyce? Otóż to, że w postępowaniu gospodarczym strony mogą umówić się, że pewnych dowodów nie mogą potem wykorzystać w Sądzie. Uważajcie więc na postanowienia umów, które podpisujecie i czytajcie je wyjątkowo dokładnie. Może się bowiem okazać, że nieświadomie zgodzicie się na pogorszenie swojej sytuacji procesowej w przypadku, gdyby sprawa trafiła w przyszłości do Sądu. Co ciekawe, w nowelizacji nie określono katalogu dowodów podlegających wyłączeniu – tym samym można wyłączyć przeprowadzenie każdego dowodu. Jedynym wymogiem jest to, aby umowa została zawarta na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem, wskazać należy w takiej umowie konkretny stosunek prawny powstały na podstawie umowy. Nieważna jest jednak umowa dowodowa zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Ustawa określa także termin na ewentualne zgłoszenie zarzutu nieważności lub bezskuteczności umowy dowodowej.

Jak widzicie nowelizacja wprowadza istną rewolucję jeśli chodzi o prowadzenie sporów pomiędzy przedsiębiorcami i nie tylko. Z jednej strony może ona się przyczynić do szybszego ich zakończenia, z drugiej zaś będą one dużo bardziej wymagające zarówno na etapie sądowym jak i przede wszystkim przedsądowym. Każdy przedsiębiorca będzie musiał bowiem myśleć o ewentualnym gromadzeniu dowodów już na etapie powstawania danego stosunku prawnego. Innymi słowy im więcej dokumentów i dowodów na piśmie uda mu się zgromadzić tym lepiej.