Rozpoczynając działalność gospodarczą przychodzi czas, gdy zawieracie z kontrahentami swoje pierwsze umowy. Załóżmy, że zamawiacie u dostawcy wytworzenie jakichś towarów. Umawiacie się z drugą stroną na to, że dokonacie przedpłaty w jednej z ustawowych form. Może się też tak zdarzyć, że to wy wytwarzacie jakieś produkty i chcecie zabezpieczyć swoje interesy. Warto wiedzieć, że w prawie cywilnym nie funkcjonuje pojęcie PRZEDPŁATY, mamy za to ZADATEK i ZALICZKĘ. Pojęcia te potocznie często są używane zamiennie, jednak warto wiedzieć, że to nie jest to samo. Użycie w umowie każdej z tych instytucji wiąże się z innymi skutkami. Która z nich lepiej ochroni Wasze interesy? Czym się od siebie różnią?
Na początku warto zauważyć, że zarówno ZALICZKA jak i ZADATEK to określenie na kwotę, która jest wpłacana przy zawarciu umowy przez jedną ze stron na poczet wykonania umowy. Każda z nich ma zupełnie inne skutki jeśli do wykonania umowy ostatecznie nie dojdzie.
Jeśli chodzi o ZALICZKĘ to w istocie stanowi ona część ceny i zostaje ona zarachowana na ostateczną cenę w razie wykonania umowy.ZALICZKA jest kwotą ZAWSZE zwrotną osobie, która ją dała, niezależnie od tego z czyjej winy doszło do ostatecznego niewykonania umowy. Jeśli więc umowa zostanie rozwiązana przez stronę zamawiającą (dającą zaliczkę), to może ona się domagać jej zwrotu. Jeśli zaś umowa zostanie rozwiązana przez stronę realizującą zamówienie (biorącą zaliczkę) wówczas jest ona zobowiązana do zwrotu zaliczki. Jeśli więc Wasz kontrahent, który zamówił u Was realizację jakiegoś urządzenia, ale jednak się wycofa z umowy, musicie mu zwrócić ZALICZKĘ, a swoich praw ewentualnie możecie dochodzić na innych podstawach tj. odszkodowania na zasadach ogólnych. Zaliczka nie stanowi więc zabezpieczenia wykonania umowy.
Jeśli chodzi o ZADATEK to jest on pewnego rodzaju zabezpieczeniem przyszłego wykonania umowy i w przeciwieństwie do ZALICZKI nie zawsze ulega on zwrotowi. Wszystko zależy od tego dlaczego nie doszło do wykonania umowy. ZADATEK podobnie jak ZALICZKA, w przypadku wykonania umowy zostaje zaliczony na poczet ostatecznej ceny. Jeśli umowa nie została wykonana z uwagi na rezygnację zamawiającego (dającego zadatek), przepada on w całości na rzecz drugiej strony i nie musi ona go zwracać. Jeśli jednak umowa zostaje zerwana z winy przyjmującego zamówienie (biorącego zadatek) druga strona może żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Reguła ta nie dotyczy sytuacji, gdy do rozwiązania lub niewykonania umowy doszło z przyczyn, za które odpowiedzialne są obie strony, lub też gdy nie jest odpowiedzialna żadna z nich. W tych okolicznościach ZADATEK powinien zostać zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. Oczywiście dopuszczalne jest odmienne określenie przez strony w umowie kwestii z tym związanych. Jeśli jednak odniesiecie się wyłącznie do terminuZADATEK bez dookreślenia umownie szczegółów z tym związanych, będą Was obowiązywały powyżej opisane reguły ustawowe.
Podsumowując, jak widzicie ZALICZKA stanowi o wiele słabsze zabezpieczenie interesów strony niż ZADATEK. ZALICZKA nie zwiększa w żadnej mierze prawdopodobieństwa, że druga strona wykona zawartą z Wami umowę. Co jednak jeśli strony umowy wpiszą do niej żadnego z ustawowych sformułowań i określą kwotę daną przy zawarciu umowy np. jako PRZEDPŁATĘ i powstanie pomiędzy nimi spór gdy umowa nie zostanie zrealizowana? Wówczas istnieje możliwość wystąpienia do Sądu, który dokona WYKŁADNI wskazanego zapisu i ustali czy wolą stron było, aby dokonana wstępna wpłata miała charakter ZADATKU czy też ZALICZKI.